Mózg - skutki braku aktywności
Consequences of brain inactivity
„Brak bodźców
może unieruchomić
cały system umysłu.”
W.H.Bexton
W 1954 roku zespół kanadyjskich naukowców, którym przewodził
W badaniu udział wzięło 22 studentów. Mieli spędzić wiele dni w wygodnej kabinie, oświetlonej przez 24 godziny na dobę, leżąc głównie na łóżku. Mogli robić sobie przerwy w leżeniu wyłącznie na posiłki i korzystanie z łazienki. Otrzymywali za to wynagrodzenie, które oceniane było jako wysokie (20 dolarów za 24-godzinny dzień; było to wynagrodzenie ponad dwukrotnie wyższe niż normalnie).
Jak stworzono mało absorbujące środowisko?
A. |
Przez cały czas trwania eksperymentu badani nosili półprzezroczyste gogle, które przepuszczały światło, lecz uniemożliwiały widzenie żadnych szczegółów, czy nawet wzorców, które umysł mogłyby z czymś kojarzyć i w ten sposób się pobudzać. |
B. |
Z wyjątkiem czasu posiłków i korzystania z łazienki osoby badane nosiły rękawiczki i tekturowe mankiety, ciągnące się od łokcia do koniuszków palców. Pozwalały one na swobodny ruch rękoma, ale ograniczały percepcję dotykową. |
C. |
Komunikacja między badanymi a naukowcami była zapewniona przez mały system głośników, jednak była ona ograniczona do minimum. Kabina była dźwiękoszczelna, osoby badane dodatkowo trzymały głowę w poduszce z pianki o kształcie litery "U", dzięki czemu ograniczona była również stymulacja ich słuchu. Ponadto ciągły szum wentylatorów, klimatyzatora i wzmacniacza do słuchawek generował dość skuteczny szum maskujący. |
Ocena kondycji logicznego myślenia na określonym etapie eksperymentu.
Dwunastu badanych otrzymywało następujące zadania do rozwiązywania w pamięci:
* | mnożenie liczb dwu- i trzycyfrowych; |
* | problemy arytmetyczne (takie jak "Ile razy większe jest dwa razy 2,5 niż połowa 2,5?"); |
* | uzupełnianie serii numerów; |
* | układanie słów z pomieszanych liter; |
* | ułożenie jak największej liczby wyrazów z liter danego wyrazu; |
* | przepisywanie fragmentu prozy. |
Każdy badany wykonywał tego typu zadania przed wejściem do boksu, po 12, 24 i 48 godzinach oraz po 3 dniach od wyjścia z boksu. Innym dwunastu osobom - grupie kontrolnej - przydzielono tę samą serię zadań w tych samych odstępach czasu. We wszystkich testach, które zostały przeprowadzone w trakcie pobytu osób badanych w kabinie, średnie wyniki były gorsze niż u osób z grupy kontrolnej. Osoby badane były również wolniejsze w przepisywaniu fragmentu opowieści.
Poczynione obserwacje
1. |
Pierwszą fazę eksperymentu badani głównie spali. Gdy ich umysły nie mogły już spać, uczestnicy nudzili się. Śpiewali, gwizdali, mówili do siebie, stukali mankietami o siebie lub chodzili po boksie. |
2. |
Po dłuższym czasie nudzenia badani stali się niespokojni. W kolejnych fazach wykazywali nawet stałe nerwowe ruchy, które później opisali, jako efekt odczuwanego niepokoju, będącego dla nich uczuciem nieprzyjemnym. |
3. |
Na samym początku eksperymentu i pobytu w kabinie większość uczestników deklarowała odczuwanie podekscytowania. Jednak pod koniec eksperymentu widoczny był u nich wyraźny wzrost drażliwości. |
4. |
Osoby badane zgłaszały fałszywe wyobrażenia, a nawet halucynacje. Kilka osób nazwało je "śnieniem na jawie". Co ciekawe, fałszywe obrazy znikały, gdy badany wykonywał złożone zadanie, takie jak mnożenie w głowie liczb trzymiejscowych, ale nie znikały, gdy wykonywał ćwiczenia fizyczne lub tylko rozmawiał z eksperymentatorem. |
5. |
U badanych występowała chwiejność emocjonalna. Ich reakcje były emocjonalnie przesadzone, co jest typowe dla zaburzeń depresyjnych. |
6. |
Część osób badanych nie wytrzymała takiego stanu dłużej niż dwa/trzy dni, i pomimo większego wynagrodzenia przerywała swój udział w badaniu i opuszczała kabinę przed ukończeniem testu. |
7. |
Po ukończeniu eksperymentu i po wyjściu z boksu osoby badane zgłaszały brak koncentracji, uczucie dezorientacji, bóle głowy, nudności, zmęczenie oraz trudności w samodzielnym rozwiązywaniu zadań. |
Wnioski
We wstępie do publikacji wyników swojego badania profesor William Harold Bexton stwierdził:
|
Badania neurofizjologiczne wskazują, że funkcjonowanie mózgu zależy od stałego stymulowania go bodźcami, co zapewnia mu pobudzenie. (...) Mózg nie jest maszyną napędzaną silnikiem elektrycznym, która jest w stanie reagować natychmiast po długim okresie bezczynności. Jest organem, który musi być stale rozgrzewany i zmuszany do działania, by prawidłowo funkcjonować. |
Wyniki eksperymentu potwierdziły jego przypuszczenia i przytoczone przez niego wyniki badań neurofizjologicznych. Umysł przy małej ilości bodźców rozleniwia się i ma trudności z wykonaniem nawet prostych zadań, z którymi radzi sobie bez żadnych problemów, gdy jest w stanie większego pobudzenia.
Zaskoczeniem było wytwarzanie przez umysł fałszywych wyobrażeń, obrazów, a nawet złożonych halucynacji wzrokowych i słuchowych. Jest to potwierdzeniem, że umysł mało aktywny nie pracuje prawidłowo. W wyniku braku zadań umysł nie popada w stan relaksu i odpoczynku, a odczuwa niepokój i tworzy (wymyśla) swój własny obraz rzeczywistości. By zapewnić sprawną i prawidłową pracę umysłu, mózgowi należy zapewniać w trybie stałym i ciągłym zadania do wykonania. Organizm wymaga wyłącznie krótkich przerw na odpoczynek i regenerację.
Opracował Tomasz Krawczyk na podstawie:
W.H.Bexton, W.Heron, T.H.Scott, "Effects of decreased variation in the sensory environment.", Canadian Journal of Psychology / Revue canadienne de psychologie, 1954, 8(2), 70-76