Prolog

W skali globu niewielu ludzi chce  rozumieć.  Części wystarczy  wiedzieć,  a niektórym wręcz tylko  być.  Jednak oglądając świat, nabierając doświadczeń, powstaje dużo pytań o to czym jest człowiek, jakie mechanizmy odpowiadają za jego myślenie i postępowanie, czy faktycznie posiada "wolną wolę" oraz czy i co może na nią wpływać? Na pytania te odpowiadają religie, filozofia oraz nauka. Ta ostatnia opiera się na obserwowaniu, eksperymentowaniu, weryfikowaniu wyników oraz wnioskowaniu i dlatego na niej się opieramy. Poniżej zamieszczamy opisy badań naukowych, odnoszących się do sposobu funkcjonowania człowieka. To obszar naszej pasji poznawania i chęci rozumienia.

Dyrektor Programowy

Mimika a emocje

Badanie prof. Paula Ekmana


Powszechne są powiedzenia  rozchmurz się  lub  uśmiechnij się.  Czy mają one sens?
Czy mimika wpływa na samopoczucie człowieka?
Czy można  poprawić  sobie  nastrój  utrzymując uśmiech na twarzy?


 BADANIE

prof. Paul Ekman

Na powyższe pytania odpowiedział profesor  University of California San Francisco  Paul Ekman,  który w roku 1983 przeprowadził eksperyment badający wpływ mimiki twarzy na powstawanie w człowieku emocji. Razem ze swoim zespołem naukowców przebadał sześć rodzajów wyrazów twarzy:  zaskoczenie,  wstręt,  smutek,  złość,  strach  i  radość.
Osoby badane nie znały celu badania. Powiedziano im, że badaniu podlega elastyczność mięśni twarzy. Wydawano im polecenia, by napinali określone mięśnie, a badacze doprowadzali w ten sposób do zarysowania przez nich na twarzach wyrazu, jaki towarzyszy danej emocji. Nie proszono ich o "przedstawianie" emocji, tylko o wykonywanie instrukcji. Na przykład, zamiast prosić badanego o wzbudzenie w sobie gniewu, mówiono:  "Pociągnij brwi w dół, podnieś górne powieki, zaciśnij dolne powieki, zwęź usta, ściśnij je razem, itp.".  Osoby badane utrzymywały napięcie mięśni twarzy przez 30 sekund.
Dodatkowo podczas wykonywania zadań, rejestrowano na taśmie wideo ich mimikę twarzy oraz dokonywano u nich następujących pomiarów ciała:
1.  tętna  mierzonego za pomocą dwubiegunowych odprowadzeń klatki piersiowej;
2.  temperatury  lewej i prawej ręki, mierzonej termistorami przyklejonymi do powierzchni środkowego palca każdej dłoni;
3.  oporności skóry  mierzonej elektrodami Ag-AgCl (elektrody chlorosrebrowe) przyczepionymi do powierzchni pierwszego i trzeciego palca ręki niedominującej;
4.  napięcia mięśnia  zginacza przedramienia mierzone elektrodami Ag-AgCl.
Napinanie mięśni twarzy w wyrazie ilustrującym emocję powodowało mimowolne zmiany aktywności  autonomicznego układu nerwowego (ANS),  które naukowcy u uczestników wychwytywali i rejestrowali. Poza pomiarami, po każdej sesji utrzymania napięcia mięśni twarzy osoby badane oceniały w skali od 0 do 8 intensywność odczuwanych przez siebie emocji.

Opracował Tomasz Krawczyk na podstawie:
Paul Ekman R.W.Levenson W.V.Friesen "Autonomic nervous system activity distinguishes among emotions", Science 1983, 221, S.1208-1210
Paul Ekman "Facial expressions of emotion: New findings, new questions", Psychological Science 1992, 3, S. 34-38


 WYNIKI

Badanie wykazało  związek  utrzymywanego  wyrazu twarzy  z odczuwanymi  emocjami.  Ukazało również różnice w intensywności ich odczuwania. Ilustruje to skalę wpływu poszczególnych wyrazów twarzy na samopoczucie człowieka.
Kiedy badani postępowali zgodnie z instrukcjami i przyjmowali  mimikę  oczekiwaną przez naukowców, większość zgłaszała odczuwanie  emocji.  W odpowiedzi na  otwarte pytanie  o to, jakich emocji, doznań lub wspomnień doświadczali podczas tych zadań, było niewiele z ich strony doniesień o wspomnieniach lub doświadczeniach, natomiast w 78% prób badani zgłaszali wyraźne odczuwanie  emocji.
Ciekawy obraz dały pomiary ciał osób badanych. Przy wszystkich zadaniach w ich organizmach odnotowano zmiany w aktywności  autonomicznego układu nerwowego (ANS).  Największy wzrost tętna, czyli największe pobudzenie, odnotowano przy utrzymywaniu wyrazu twarzy ilustrującego  gniew  i  strach.  Przy tych zadaniach uczestnicy wskazywali również największą intensywność odczuwania przez siebie emocji. Temperatura lewego i prawego palca również najbardziej wzrosła podczas mimiki odpowiadającej  złości,  co wskazuje, że utrzymywanie  gniewnej  mimiki powoduje i potęguje odczuwanie poddenerwowania i negatywnego nastroju.
Podobnie silny wpływ na pogorszenie nastroju ma wyraz twarzy typowy dla  smutku.  Taka mimika znacząco odróżniała się w reakcjach organizmu od innych wyrazów twarzy, w tym mimiki ilustrującej pozostałe emocje negatywne. Podczas  smutnego  wyrazu twarzy naukowcy odnotowali istotnie większe spadki odporności skóry, co ukazuje silny wpływ  smutnej  mimiki na organizm.
Badanie wykazało, że ważne jest, jaki wyraz twarzy człowiek przyjmuje, gdyż ma ono wyraźny  wpływ  na jego  nastrój.  Powiedzenia  "rozchmurz się"  i  "uśmiechnij się"  mają sens, bo faktycznie świadome przyjęcie  pozytywnego  wyrazu twarzy powoduje poprawę samopoczucia. Profesor Ekman ponownie przeprowadził to badanie jeszcze trzykrotnie, m.in. w odmiennych kulturach (Sumatra w Indonezji), i otrzymał praktycznie identyczne wyniki, co sugeruje, że zjawisko wpływu  mimiki  na odczuwane  emocje  jest typowe dla ludzi. Oznacza to jednocześnie, że człowiek może wpływać na swój własny  nastrój.  Temat ten omawiamy podczas szkoleń.

Opracował: Tomasz Krawczyk

  • - wersja PDF (345 kb)

Napisz do nas



Opracował Tomasz Krawczyk na podstawie:
Paul Ekman R.W.Levenson W.V.Friesen "Autonomic nervous system activity distinguishes among emotions", Science 1983, 221, S.1208-1210
Paul Ekman "Facial expressions of emotion: New findings, new questions", Psychological Science 1992, 3, S. 34-38


KOLEJNE EKSPERYMENTY I BADANIA NAUKOWE

KOLEJNE EKSPERYMENTY
I BADANIA NAUKOWE

Mózg chce więcej

Badania prof. Wolframa Schultza

Jakimi priorytetami kieruje się ludzki mózg?  Prof. Wolfram Schultz  wykazał w swoich badaniach system pracy mózgu, zapewniający człowiekowi satysfakcję lub jej brak.

Kiedy osiągnięcie nawet ambitnego celu nie zapewnia satysfakcji?
Jak zapewnić motywację personelu?

Warunkowanie

Thorndike, Pawłow, Skinner

Warunkowanie oznacza wyrabianie nowych  odruchów.  Są one kluczowe dla jakości komunikacji i sposobu nabywania nowych umiejętności.

Czy odruchy można wytwarzać świadomie?
Jak odbywa się wytwarzanie prawidłowych odruchów?

Ego

O wyobrażeniu siebie

Ego  to wyobrażenie o sobie samym. Jest mechanizmem niezbędnym do przeżycia, lecz również problematycznym. Człowiek z natury uważa, że jest "lepszy". W badaniach przyjęto wskaźnik  better than average.

Czy przekonanie o swojej wyjątkowości jest powszechne?
Czy skupienie na sobie ułatwia ludziom wywieranie na nas wpływu?

Dysonans poznawczy

O ratowaniu EGO

Ego  mówi człowiekowi, że jest ponadprzeciętny  (better than average).  Gdy człowiek zaprzeczy takiemu swojemu przekonaniu staje się nieobliczalny.

Jak reagować na dysonans poznawczy?
Co go wywołuje?

"Ludzie myślą tak, jak ja"

Fałszywa zgodność

Człowiek ma podświadome przekonanie, że ludzie -  generalnie  - myślą tak, jak on. Jeżeli nawet obecnie jeszcze tak nie myślą, to z pewnością jego poglądy będą wyrażać w przyszłości. Badania naukowe wykazały jak silny jest to mechanizm myślenia.

Jak powszechnie on występuje?
Jak takie przekonanie wpływa na postawę człowieka?

Wiara w sprawiedliwy świat

Eksperymenty prof. Melvina Lernera

Powszechne jest przekonanie, że człowiek ponosi  konsekwencje  własnych decyzji, że przydarza mu się to, na co  zasłużył.  Jak silna jest wiara w sprawiedliwy świat?

Jak oceniany jest człowiek, któremu przydarza się tragedia?
Czy ludzie obwiniają kogoś za stan, w jakim się znalazł?

Efekt Pigmaliona

Eksperymenty prof. Roberta Rosenthala

Efekt Pigmaliona  to uformowanie osoby, stworzenie jej, poprzez swój stosunek do niej.

Jak nasze oczekiwania wpływają na drugiego człowieka?
Co w naszej postawie wywiera silny wpływ?

Zarządzanie Ludźmi

Ewolucja myśli zarządczej

Skuteczność działania ludzi zawsze była przedmiotem troski przedsiębiorców. Ich pomysłom w sukurs przyszła również nauka.

Jakie błędy zauważono w zarządzaniu personelem?
Które z nich są cały czas popełniane?

Jak rozumieć intuicję?

Badanie prof. Antoine Bechara

Kiedy człowiek nie wie czego się spodziewać, jego organizm już to wie. Naukowcy mierzyli reakcje ciała ukazujące stan układu nerwowego.

Jak wygląda relacja między intuicją, a świadomym postrzeganiem?
Czy doświadczenie sprzyja prawidłowej intuicji?

Co wpływa na relację?

Harlow, Wall, Niiya i Deaux

Wydaje się, że zapewnienie przeżycia jest wartością najwyższą. Okazuje się, że w naturze są wartości wyższe od zapewnienia bytu.

Co jest ważne dla wszystkich?
Na czym należy się skupić chcąc budować z ludźmi pozytywne relacje?

Mimika a Emocje

Eksperyment prof. Paula Ekmana

Powszechne są powiedzenia  rozchmurz się  lub  uśmiechnij się.  Czy mają one sens?

Czy mimika wpływa na  nastrój?
Czy można  poprawić  sobie  nastrój  utrzymując uśmiech na twarzy?

Wyuczona bezradność

Eksperymenty Seligmana-Maiera, Richtera

Opis i wnioski z kluczowych badań psychologicznych nt. aktywności i bierności.

Dlaczego człowiek bywa bierny lub czuje się bezradny?
Czy aktywności można się nauczyć?

Efekt widza

O braku poczucia odpowiedzialności

Efekt widza  -  człowiek widzi negatywne zdarzenie, ma możliwość zareagowania, lecz nie podejmuje żadnych działań.

Czy ty też możesz być osobą bierną, gdy należy reagować?
Czym powodowana jest bierność człowieka?

Tożsamość grupowa

Badania prof. Henriego Tajfela

Człowiek nabywa cech typowych dla grupy, z którą się utożsamia. Zachowanie grupy, jej wartości i sposób myślenia stają się jego sposobem myślenia i działania. Człowiek dba, by jego grupa "wygrywała", czyli zyskiwała więcej, niż inne grupy ludzi.

Czy można oczekiwać od człowieka obiektywnych ocen innych ludzi?
Jak przynależność do grupy wpływa na ludzkie decyzje?

Odgrywanie roli grupy

Eksperyment Zimbardo

Eksperyment  prof. Philipa Zimbardo  ze  Stanford Univeristy  ukazał mechanizm kluczowy dla ludzkiego postępowania.

Jaką rolę odgrywasz ty, a jaką twój klient, pracownik lub przełożony?
Co determinuje odgrywanie przez człowieka określonej roli?

Jaskinia zbójców

Eksperyment Sherifa

Najsłynniejszy eksperyment psychologa  prof. Muzafera Sherifa,  nazwany "Jaskinia Zbójców" (Robbers Cave), analizujący zachowanie grup w sytuacjach konfliktowych.

Jakie są powody podziału na my i oni.
Co zapewnia integrację i wspólne działanie?

Eksperyment Milgrama

Oddziaływanie i wywieranie wpływu

Badanie z bardzo mocnymi wynikami.

W jakich sytuacjach każdy z nas jest skłonny krzywdzić innych ludzi?
Co może spowodować działania niemiłe dla innej osoby?

Konformizm

Eksperymenty Sherifa i Ascha

Najsłynniejsze badania nad konformizmem człowieka przeprowadziło dwóch psychologów:  prof. Muzafer Sherif  i  prof. Solomon Asch.

W jakich sytuacjach człowiek zmienia zdanie pod wpływem grupy?
Dlaczego przyjmuje opinie innych ludzi jako swoje?

Trzecia Fala

Mechanizmy oddziaływania

Ron Jones  był nauczycielem historii w liceum w Kalifornii. Jego uczniowie nie byli w stanie pojąć, jak niemieckie społeczeństwo mogło popierać nazistów. Postanowił unaocznić im mechanizm zdobywania zwolenników idei i zasad. Przeprowadził spontaniczny, osobisty, improwizowany eksperyment socjologiczny, tworzący z uczniów zagorzałych zwolenników przedsięwzięcia.

Co wpływa na zaangażowanie się w ideę?
Co poza samą ideą angażuje ludzi w przedsięwzięcie?

Gdy warunki są zbyt dobre

Eksperyment Calhouna

Etolog  John B.Calhoun  umieścił populację myszy w idealnym środowisku do życia. Wynik był zaskakujący.

Co jest warunkiem aktywności i chęci rozwoju?
Co może zabić motywację do działania?

Automatyzmy

Nieuświadomione mechanizmy umysłu

Człowiek jest istotą barwną. Posiada wiele  mechanizmów  myślenia, które tworzą jego koloryt. Wiele reakcji jest trudnych do przewidzenia, lecz są też takie, które są przewidywalne. Opierają się one na  automatycznychnieświadomych  mechanizmach pracy mózgu. Przedstawiamy je wraz z opisem badań, które pozwoliły je zrozumieć.

Kiedy człowiek działa  mechanicznie  bez udziału własnej woli?
Które zachowania uruchamiają w nim  automatyczne  reakcje?

Stopa w drzwi

Foot in The Door

Postępowanie człowieka opiera się na  mechanizmach  działających w nim samym oraz między nim, a innymi ludźmi. Poniżej przedstawiamy jeden z nich, zweryfikowany przez badania naukowe.

Kiedy mamy skłonność do godzenia się na prośby?
Jak inna osoba może wpłynąć na naszą decyzję?

Drzwi w twarz

The Door in The Face

Kolejny  mechanizm  wpływający na nasze opinie i decyzje, zweryfikowany przez jednego z najsłynniejszych badaczy naukowych.

Kiedy rośnie nasza skłonność do godzenia się na prośby innych ludzi?
Jak świadomie można na nas wpływać?

Niska piłka

The Low-Ball

Obok metod  stopy w drzwi  i  drzwi w twarz  zdefiniowano i naukowo zweryfikowano kolejny mechanizm wywierania wpływu. Intensyfikuje on zaangażowanie człowieka i w efekcie zapewnia jego większą chęć realizowania ustaleń.

Jak powstaje większa chęć realizowania ustaleń?
Na czym polega ten mechanizm?

Wpływ reklamy

O pamięci  niejawnej

Człowiek zapamiętuje reklamy w świadomości oraz w  pamięci niejawnej.  Badania  prof. Didier'a Courbet  z Francji ukazały czas, jaki reklama "niepamiętana" przez człowieka jest jednak pamiętana i wpływa na jego wybory.

Czym jest pamięć niejawna?
Jak długo przechowywana jest w niej informacja pokazana w krótkiej reklamie?

Wpływ środowiska wychowania

Eksperyment prof.Kellogga

Najsłynniejszy eksperyment wychowania międzygatunkowego. Naukowiec wychowywał dziecko człowieka razem z dzieckiem szympansów.

Jaki jest efekt wspólnego dorastania?
Co ustanawia nas ludźmi?

Paul Ekman (ur. 1934) - profesor psychologii  University of California San Francisco,  pionier w dziedzinie badań emocji i ich ekspresji ruchowo-mimicznej, prowadzi szkolenia z zakresu wykrywania kłamstwa dla policji i oddziałów antyterrorystycznych, autor kilkunastu książek, zaliczany do grupy 100 najwybitniejszych psychologów XX wieku.

/ Wikipedia /

Autonomiczny układ nerwowy - część układu nerwowego w narządach wewnętrznych, wywołujący reakcje bezwarunkowe niezależne od woli, np. wydzielanie soku żołądkowego, ruchy perystaltyczne jelit, temperatura, odporność skóry, ciśnienie krwi, itp.

/ Wikipedia /

Pytania otwarte - pytania, na które należy odpowiedzieć szerzej, udzielając więcej informacji. Rozpoczynają się słowami:  "ile, jak, jaki, kiedy, który, kto, co, dlaczego".
Pytania zamknięte - pytania, na które można odpowiedzieć krótko, np.  "tak, nie".  Rozpoczynają się od partykuły:  "czy".

Tomasz Krawczyk (ur. 1973) - autor książki pt. "Metodyka Sprzedaży i Negocjacji" (Ridero, marzec 2020), autor artykułów poświęconych zagadnieniom zarządzania, sprzedaży i negocjacji publikowanych na łamach gazet i miesięczników tj. Puls Biznesu i dwumiesięcznik Optyka. Absolwent  Studium Doktoranckiego Kolegium Zarządzania i Finansów Szkoły Głównej Handlowej  w Warszawie.
Doświadczenie praktyczne w sprzedaży i negocjacjach od 1994 r. W kolejnych latach - prowadząc już szkolenia biznesowe - wprowadzał firmy na wybrane rynki, opracowując strategię działania i prowadząc fizyczne działania handlowe. Dzięki swoim umiejętnościom, już od roku 2002 wynajmowany do przygotowywania firm do negocjacji i reprezentowania ich w tym procesie. Negocjator i mediator angażowany do rozwiązywania sporów między podmiotami gospodarczymi. Metodyk komunikacji interpersonalnej - opracowane przez niego rozwiązania zostały wdrożone przez firmy koncernowe w innych krajach Europy.

Więcej?  Kliknij link.